Rozpoczynają się Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego 2015. Godne odwiedzenia obiekty udostępnione będą dla nas w pełnej krasie w dwa weekendy: 16-17 oraz 23-24 maja. Zapraszamy!Na ile sposobów można opowiadać o czasie? Czas może być: słoneczny, astronomiczny, kalendarzowy, mierzony za pomocą gnomonów, zegarów, kalendarzy. Łączy się z pojmowaniem świata przez daną epokę, świadomością ludzi, rytmem życia, obrzędami, a także architekturą, stąd wielość kategorii jego postrzegania, rozmaite metody jego mierzenia. Podczas Dni Dziedzictwa poszukamy czasu zaklętego w pokazywanych przez nas zabytkach.
![MDDK 2015]( "Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego 2015")
Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, fot. J. Nowostawska-Gyalókay MIK 2014 (opisy obiektów poniżej)
Program Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego 2015
16–17 maja 2015• Cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia NMP w Krakowie, ul. Szpitalna 24
• Kościół pw. św. Marka Ewangelisty w Krakowie, ul. św. Marka 10
• Kolonia robotnicza i fabryka Bata w Chełmku
• Zespół zabudowań podworskich w Bobrku
• Synagoga i Muzeum Żydowskie w Oświęcimiu
23–24 maja 2015• Dawne Obserwatorium Astronomiczne w Collegium Śniadeckiego i Ogród Botaniczny w Krakowie, ul. Kopernika 27
• Collegium Maius w Krakowie, ul. Jagiellońska 15
• Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie
• Zespół pałacowy w Książu Wielkim
• Kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NMP w Dalewicach
Podczas dwóch weekendów zaprezentujemy 10 intrygujących, często niedostępnych zabytków Małopolski, o których opowiedzą przewodnicy – pasjonaci i eksperci. Pokażemy miejsca nieznane, warte uwagi ze względu na architekturę, otaczające je parki, ogrody, ale również fascynujące historie z nimi związane.
Dodatkowo, w programie XVII Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego, oprócz zwiedzania, znajdą się warsztaty, koncerty, spacery, wycieczki, wystawy. Część atrakcji została przygotowana z myślą o najmłodszych.
Już po raz czwarty wydarzeniu towarzyszyć będzie bezpłatna publikacja – Był sobie czas – autorstwa Katarzyny Kobylarczyk, dziennikarki i reportażystki. Książkę będzie można otrzymać wraz z pamiątkową pieczątką w punktach informacyjnych przy wszystkich obiektach tegorocznych Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego.
Udział w wydarzeniu jest bezpłatny. Niektóre punkty programu będą wymagały rezerwacji miejsc.
W imieniu Małopolskiego Instytutu Kultury, Samorządu Województwa Małopolskiego, Gospodarzy obiektów oraz społeczności lokalnych serdecznie zapraszamy.
Szczegółowe informacje na stronie:
dnidziedzictwa.plObiekty MDDK 2015
16–17 maja 2015Cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia NMP w KrakowieADRES: ul. Szpitalna 24, Kraków
Krakowska cerkiew prawosławna, wkomponowana w jedną z pierzei ulicy Szpitalnej, o tym, że jest budynkiem sakralnym, informuje tylko za sprawą zawieszonej na froncie kamienicy niewielkiej ikony z wizerunkiem Bogurodzicy, którą chroni zadaszenie zwieńczone niewielką cebulastą kopułą. Mijamy ją na co dzień w pośpiechu, a przecież kryje fascynujące wnętrze. Przeprowadzony tu remont konserwatorski ujawnił, że w kamienicy zachowały się fragmenty renesansowych malowideł. Przez krótki czas, na przełomie XIX i XX wieku, mieściło się tu żydowskie Towarzystwo Dobrej Dążności, potem od roku 1932 – żydowski dom modlitwy, który działał do 1939 roku. Po dewastacji synagogi przez hitlerowców miejsce zamieniono na skład mebli. Wówczas zainteresowała się nim parafia prawosławna, którą Niemcy wyeksmitowali tymczasem z koszar przy placu Na Groblach. Miejsce w roku 1940 zaadoptowano na cerkiew prawosławną. W latach siedemdziesiątych prof. Jerzy Nowosielski zaprojektował dla swojej parafii niektóre elementy wyposażenia.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 CERKIEW PRAWOSŁAWNA PW. ZAŚNIĘCIA NMP
W KRAKOWIE DOSTĘPNA PONIEDZIAŁEK–PIĄTEK, GODZ. 13.00–18.00, SOBOTA–NIEDZIELA, GODZ. 12.00–17.00
Kościół pw. św. Marka Ewangelisty w KrakowieADRES: ul. św. Marka 10, Kraków
Kanonicy Regularni od Pokuty Błogosławionych Męczenników Santa Maria de Metro to nazwa zakonu, którego członkowie przybyli do Krakowa z Pragi na zaproszenie Bolesława Wstydliwego w 1257 roku. Osiedli przy ufundowanym dla nich kościele pw. św. Marka Ewangelisty. Zakonników w Polsce od wezwania kościoła w skrócie nazywano markami albo też, od kształtu noszonych przez nich nakryć głowy (biretów), rogaczami. Markowie żyli według reguły św. Augustyna, główną zasadą było doskonalenie serca przez wierne niesienie krzyża. Na ich dzień składały się wspólna modlitwa – medytacja, msza św. oraz tzw. godziny kanoniczne i praca. Zakon marków przestał istnieć w 1807 roku. Część klasztoru przekazano wówczas księżom emerytom mieszkającym do tej pory przy parafii św. Krzyża. 30 maja 1991 roku powołano tu do życia nową wspólnotę zakonną, Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi Królowej Służebnic Chrystusa Obecnego, w skrócie: jadwiżanki. Siostry w pewnej mierze odziedziczyły duchowość po nieistniejącym już zakonie marków. Od 1410 roku przy kościele św. Marka działa Bractwo św. Zofii
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MARKA EWANGELISTY W KRAKOWIE DOSTĘPNY W DNI POWSZEDNIE PO MSZACH ŚW. O GODZ. 12.30, 18.30 (IX–VI), W NIEDZIELE
I ŚWIĘTA PO MSZACH ŚW. O GODZ. 9.00 (IX–VI), 10.15, 11.30, 15.30, 19.00 (X–VI). OBIEKT: GIEDROYCIANUM DOSTĘPNY W NIEDZIELĘ PO MSZY ŚW. O GODZ. 11.30
Kolonia robotnicza i fabryka Bata w ChełmkuADRES: ul. Topolowa, Chełmek, powiat oświęcimski
Człowiekiem, który w kategorii zarządzania czasem i ludźmi osiągnął mistrzostwo, był Tomáš Baťa. Historia firmy Bata ma swój początek w Zlinie, mieście położonym na czeskich Morawach. To właśnie tam pod koniec XIX wieku powstał niewielki zakład szewski, który
z czasem rozrósł się i stał światowym imperium obuwniczym. Batówki – płócienne buty na skórzanej podeszwie – były symbolem nowoczesności. Do ogólnoświatowej sieci fabryk Bata dołączyła niewielka wówczas wieś koło Oświęcimia. To właśnie w Chełmku w 1932 roku swoją działalność rozpoczęła pierwsza fabryka koncernu w Polsce. Do wybuchu II wojny światowej w części zakładowej wzniesiono dziesięć budynków, niestety żaden z nich nie zachował się do dziś w pierwotnym stanie. W części mieszkalnej powstało kilkanaście funkcjonalnych domów dla robotników. Na terenie kolonii wybudowano także willę pierwszego dyrektora fabryki – Alojzego Gabesama.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 EKSPOZYCJA W DOMU PAMIĘCI BATY (UL. STAICHA 3, CHEŁMEK) DOSTĘPNA PONIEDZIAŁEK–PIĄTEK, GODZ. 8.00–19.00, SOBOTA–NIEDZIELA TYLKO PO ZAREZERWOWANIU (tel.: 33 846 12 96, e-mail: moksir@chelmek.pl)
Zespół zabudowań podworskich w BobrkuADRES: ul. Nadwiślańska 5, Bobrek, powiat oświęcimski
W ciągu kolejnych stuleci Bobrek zmieniał właścicieli. Przedstawiciele rodu Ligęzów, Potulickich, Wielopolskich, Ogińskich i Sapiehów ukształtowali jego współczesny krajobraz
i zabytkową zabudowę. Na zespół zabudowań podworskich składają się: zabytkowy pałac wraz z oficyną, park, czworaki, drewniany spichlerz oraz kościół pw. Przenajświętszej Trójcy. Każdy z tych obiektów kryje w sobie niezwykłe opowieści, ślady odciśnięte przez miniony czas. Niestety stan ich zachowania nie zawsze umożliwia zwiedzanie wnętrz.
Miejscem szczególnie przez nas polecanym jest zlokalizowany w zabytkowych czworakach prywatny skansen państwa Klimowiczów. Przedmioty codziennego użytku, narzędzia rzemieślnicze, maszyny rolnicze, artefakty sztuki ludowej zgromadzone w klimatycznych pomieszczeniach to cenne źródło wiedzy o lokalnej tradycji i kulturze.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 EKSPOZYCJA W PRYWATNYM SKANSENIE W CZWORAKACH DOSTĘPNA TYLKO PO ZAREZERWOWANIU (tel.: 602 527 208 lub 694 210 747)
OBIEKT: Synagoga i Muzeum Żydowskie w Oświęcimiu
ADRES: pl. ks. J. Skarbka 5, Oświęcim
Oświęcim w powszechnej świadomości kojarzony jest głównie z Holocaustem i tragicznym losem narodu żydowskiego. Piętno funkcjonującego tu podczas II wojny światowej nazistowskiego obozu Auschwitz na stałe określiło sposób myślenia o mieście i zatarło pamięć o bogatej historii społeczności żydowskiej Oświęcimia przed zagładą. Miejsca, które w przywracaniu tej pamięci odgrywają szczególną rolę, to: synagoga Chewra Lomdej Misznajot, Muzeum Żydowskie i dom rodziny Klugerów. We wnętrzach zabytkowej kamienicy możemy obejrzeć dwie nowoczesne ekspozycje, które odsyłają nas do czasu „przed” i „po”.
Pierwsza z nich to Oszpicin – tak Żydzi w języku jidysz nazywali Oświęcim. Druga – Nowe życie – to swoista mozaika utkana z osobistych relacji byłych mieszkańców Oświęcimia, żyjących obecnie w Izraelu. W sposób niemal symboliczny żydowską przeszłość miasta reprezentuje dom żydowskiej rodziny Klugerów, który przeobraził się w Café Bergson.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 SYNAGOGA I MUZEUM ŻYDOWSKIE W OŚWIĘCIMIU DOSTĘPNE IV–IX, NIEDZIELA–PIĄTEK, GODZ. 10.00–18.00, X–III, NIEDZIELA–PIĄTEK, GODZ. 10.00–17.00
23–24 maja 2015Dawne Obserwatorium Astronomiczne w Collegium Śniadeckiego i Ogród Botaniczny w KrakowieADRES: ul. Kopernika 27, Kraków
Obserwatorium Astronomiczne zlokalizowane przy ulicy Kopernika to miejsce, z którego przez lata, począwszy od 12 lutego 1946 roku, nadawano sygnał czasu. Któż z nas nie kojarzy charakterystycznych dwudziestu czterech długich i pięciu krótkich piknięć...
Sygnał nadawany był ręcznie, codziennie na żywo. Poprzedzało go połączenie się za pomocą tak zwanej gorącej linii z rozgłośnią Radia Kraków przy ulicy Szlak. Tradycja nadawania sygnału czasu w Krakowie sięga jednak czasów dawniejszych. 19 lutego 1838 roku dokładnie o godzinie 12.00 z dachu obserwatorium po raz pierwszy dano znak chorągwią w kierunku wieży kościoła Mariackiego. Od tej pory tak miano sygnalizować hejnaliście moment nastania południa. Dzieje budynku dawnego obserwatorium od samego początku były związane z otaczającym go ogrodem, do którego utworzenia przystąpiono w 1783 roku. A czy Ogród Botaniczny ma jakiś związek z tematem czasu? Ależ tak! Kryjące się w tamtejszych szklarniach prehistoryczne sagowce, których początki sięgają ery paleozoicznej – z tego powodu zwane żywymi skamieniałościami – czyż nie przenoszą nas niczym wehikuł czasu do odległej przeszłości?
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNE NIEDOSTĘPNE. OGRÓD BOTANICZNY DOSTĘPNY W SEZONIE LETNIM (POŁ. IV–POŁ. X) CODZIENNIE, GODZ. 9.00–19.00, SZKLARNIE PONIEDZIAŁEK–CZWARTEK, GODZ. 10.00–18.00. W SEZONIE ZIMOWYM ZWIEDZANIE MOŻLIWE WYŁĄCZNIE PRZY OKAZJI WYSTAW I PRELEKCJI. W TYCH DNIACH OGRÓD DOSTĘPNY DLA ZWIEDZAJĄCYCH W GODZ. 10.00–14.00, SZKLARNIE I MUZEUM BOTANICZNE ZAMKNIĘTE
Collegium Maius w KrakowieADRES: ul. Jagiellońska 15, Kraków
Podczas Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego zapraszamy Państwa na spacer
z przewodnikiem. Trasa wiedzie od mieszkania św. Jana z Kęt, w którym obecnie znajduje się kaplica, przez reprezentacyjną rektorską klatkę schodową, do Sali Zielonej, w której zostaną zaprezentowane zegary słoneczne. W sali Komisji Edukacji Narodowej, gdzie królują instrumenty naukowe głównie z XVIII wieku, zakupione w najlepszych wówczas wytwórniach europejskich, będzie można zobaczyć mechaniczne zegary kominkowe, konsolowe, a także zegar „na pile”, któremu napęd zapewnia własny ciężar. W Sali Zegarowej z kolei będzie można się zapoznać z mechanizmem zegara wieżowego ze Szczekocin (ok. 1600), mechanizmem zegara z wahadłem kompensacyjnym z roku 1786, regulatorem astronomicznym Sigmunda Rieflera z 1897 roku, czyli zegarem używanym
w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego do sterowania pracą teleskopu. W Sali z Lunetami, oprócz różnych przyrządów do pomiaru długości, masy, temperatury, znajdziemy między innymi chronometry morskie.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 EKSPOZYCJA CZAS ZATRZYMANY NIEDOSTĘPNA. COLLEGIUM MAIUS W KRAKOWIE DOSTĘPNE: IV–X, PONIEDZIAŁEK, ŚRODA GODZ. 10.00–14.20, WTOREK, CZWARTEK 10.00–17.20, SOBOTA 10.00–14.40, XI–III, PONIEDZIAŁEK, ŚRODA, CZWARTEK, PIĄTEK GODZ. 10.00–14.20, WTOREK GODZ. 10.00–15.20, SOBOTA 10.00–14.40. ZWIEDZANIE W GRUPACH MAKS. 20-OSOBOWYCH Z PRZEWODNIKIEM, CO 20 MINUT
Muzeum im. Przypkowskich w JędrzejowieADRES: pl. T. Kościuszki 7–8, Jędrzejów, powiat jędrzejowski, województwo świętokrzyskie
Pierwszymi przyrządami astronomicznymi, które pozwalały nieco precyzyjniej określać czas, były zegary słoneczne. Miejscem, w którym pojęcie czasu słonecznego nabiera szczególnego znaczenia, jest Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie. To właśnie z zainteresowania astronomią i gnomoniką zrodziły się pasja i niezwykła kolekcja zegarów słonecznych rodziny Przypkowskich. Początki obecnej ekspozycji astronomiczno-gnomonicznej sięgają 1895 roku. Feliks Przypkowski, z zawodu lekarz, z zamiłowania astronom, gromadził zabytkowe instrumenty astronomiczne, zegary, książki. W 1925 roku pasją Feliksa zaraził się jego syn, Tadeusz, który nie tylko znacznie rozbudował rodzinną kolekcję, ale też obliczał i nakreślał zegary słoneczne, między innymi na kościele Mariackim w Krakowie, na Zamku Królewskim w Warszawie, a także na budynku obserwatorium astronomicznego w Greenwich.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 MUZEUM IM. PRZYPKOWSKICH W JĘDRZEJOWIE DOSTĘPNE
1 XI–14 IV, WTOREK–NIEDZIELA, GODZ. 8.00–16.00, 15 IV–31 X, WTOREK–NIEDZIELA, GODZ. 8.00–17.00. W PONIEDZIAŁEK OBIEKT DOSTĘPNY WYŁĄCZNIE DLA GRUP, TYLKO PO ZAREZERWOWANIU (tel.: 41 386 24 45)
Zespół pałacowy w Książu WielkimADRES: ul. W. Witosa 10, Książ Wielki, powiat miechowski
W Książu Wielkim, położonym przy trasie Kraków – Kielce, na wzgórzu otoczonym drzewami i stawami znajduje się jeden z ciekawszych zabytków doby renesansu w Małopolsce. „Zamek na Mirowie”, jak zwykło się o nim mówić, prawdopodobnie nazwę tę zawdzięcza posiadłości rodzinnej Myszkowskich w Mirowie na terenie Jury Krakowsko-Często-chowskiej. W 1582 roku właścicielem Książa Wielkiego został biskup krakowski Piotr Myszkowski i to na jego zlecenie rzeźbiarz i architekt z Florencji, Santi Gucci, wzniósł okazałą rezydencję. Na zespół pałacowy składają się, oprócz samego pałacu, także dwa pawilony: kaplica pw. św. Piotra Apostoła i św. Zofii oraz dawna biblioteka, a także pozostałości dawnego ogrodu, który liczył sześć poziomów. Ksiąskie założenie pałacowe odsyła nas swą formą do czasu, w którym w sztuce powrócił zachwyt klasyczną symetrią, harmonią i proporcją.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 ZESPÓŁ PAŁACOWY W KSIĄŻU WIELKIM NIEDOSTĘPNY
Kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NMP w DalewicachADRES: gmina Koniusza, powiat proszowicki
Na terenie powiatu proszowickiego, kojarzonego głównie z rolnictwem, w niewielkiej wsi Dalewice, nieco na uboczu znajduje się prawdziwa perełka architektury drewnianej – kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NMP. Od początku swego istnienia należała ona do parafii w Niegardowie, pełniąc funkcję kościoła filialnego. Świątynia pochodzi z połowy XVII wieku i, co ciekawe, do naszych czasów przetrwała bez zasadniczych zmian architektonicznych. To, co jednak najpiękniejsze i najcenniejsze, kryje się w jej wnętrzu. Sufit i ściany pokrywa polichromia pochodząca z II połowy XVII wieku. Na szczególną uwagę zasługują wielkoformatowe przedstawienia postaci świętych. Ze ścian prezbiterium bacznym okiem spoglądają między innymi cztery dziewice męczennice: św. Cecylia, św. Apolonia, św. Dorota i św. Agnieszka.
POZA DNIAMI DZIEDZICTWA 2015 KAPLICA PW. NAWIEDZENIA I ZWIASTOWANIA NMP W DALEWICACH NIEDOSTĘPNA
